در مواردی که اتصال تیرها و ستون های ساختمان بتنی ضوابط شکل پذیری از جمله فاصله بین خاموت ها را رعایت نمی نمایند ورق های فلزی پیرامون تیر و ستون قرار گرفته و با جوشکاری به یکدیگر متصل می گردند. همچنین این ورق ها باید با بولت به تیر ها و ستون ها وصل گردند تا بتوانند در تحمل لنگر های خمشی و نیرو های برشی ایجاد شده در اتصال مشارکت نمایند. ورق های فلزی پیرامونی بعلاوه با ایجاد محصور شدگی در محل اتصال تیرها و ستون ها خردشدگی بتن را به تاخیر انداخته و باعث افزایش مقاومت فشاری آن می گردند.
در این میان استفاده از ژاکت فلزی روشی مناسب برای مقاوم سازی ساختمان های بتنی بوده که ضمن افزایش مقاومت و شکل پذیری اعضای این نوع سازه ها وزن قابل ملاحظه ای را به ساختمان اضافه نمی نماید. در این روش ورق های فلزی در محل های آسیب پذیر ساختمان بر روی سطح بتنی عضو قرار گرفته و توسط بولت به عضو مربوطه متصل می گردد.
مقاوم سازی با ژاکت فلزی بر حسب مورد می تواند بصورت دور پیچ، نواری
v و یا موضعی باشد
.
اصلاح موضعی اجزای سازه ای بتن مسلح به منظور افزایش سختی و مقاومت یکی از روش های متداول
بهسازی لرزه ای و مقاوم سازی ساختمان به شمار آید . در این میان می توان به ژاکت فولادی به عنوان یکی از این روشها اشاره نمود
.
ژاکت فولادی به صورت پوشش کاملی از ورق های نازک فولادی هستند که روی ستون های بتنی قرار می گیرند
.
در این روش مقاوم سازی افزایش ناچیزی در ابعاد ستون بوجود می آید . ورق های فولادی در تمامی طول خود در لبه ها به هم جوش می شوند و با ستون تقویت شده دارای اندکی فاصله خواهند بود که این فاصله مابین ستون و ژاکت فولادی با
گروت های سیمانی یا پلیمری پر مشوند
.
) لازم به ذکر است که محصولات مورد استفاده در این امر، بدون انقباض و جمع شدگی میباشند
(.در این روش برای بهبود عملکرد می توان از پیچ های مهاری برای انتقال برش بین ورق و بتن استفاده کرد
.
در مواردی که هدف مقاوم سازی به روش ژاکت فلزی ، تنها به جهت افزایش مقاومت برشی تیر و یا جبران کمبود خاموت در ستون ها برای جلوگیری از کمانش آرماتورهای طولی باشد بجای ورق فلزی می توان از نوارهای فلزی پیرامونی استفاده نمود
.
در مواردی که اتصال تیرها و ستون های ساختمان بتنی ضوابط شکل پذیری از جمله فاصله بین خاموت ها را رعایت نمی نمایند ورق های فلزی پیرامون تیر و ستون قرار گرفته و با جوشکاری به یکدیگر متصل می گردند. همچنین این ورق ها باید با بولت به تیر ها و ستون ها وصل گردند تا بتوانند در تحمل لنگر های خمشی و نیرو های برشی ایجاد شده در اتصال مشارکت نمایند. ورق های فلزی پیرامون،علاوه بر ایجاد محصور شدگی در محل اتصال تیرها و ستون ها خردشدگی بتن را به تاخیر انداخته و باعث افزایش مقاومت فشاری آن می گردند
.
همچنین برای مقاوم سازی ستون های ضعیف سازه که فاقد آرماتور های عرضی و یا طولی کافی می باشند استفاده از ژاکت فلزی مرسوم است. برای اینکار نیز مشابه قبل ورق های فلزی در اطراف ستون قرار گرفته و توسط بولت به ستون متصل می گردند. این ورق ها همچنین در بالا و پایین ستون با استفاده از چسب اپوکسی به تیر ها و فونداسیون متصل می گردند. استفاده از ژاکت فلزی برای مقاوم سازی ستون ها ضمن افزایش مقاومت برشی و خمشی ستون با ایجاد انحصار مقاومت فشاری بتن را نیز افزایش داده و همچنین از کمانش آرماتورهای طولی جلوگیری می نماید
.
در مواردی که هدف مقاوم سازی تنها افزایش مقاومت برشی تیر و یا جبران کمبود خاموت در ستون ها برای جلوگیری از کمانش آرماتورهای طولی باشد بجای ورق فلزی می توان از نوارهای فلزی پیرامونی استفاده نمود. در شکل زیرمشاهده می گردد که برای ایجاد محصور شدگی بتن و در نتیجه افزایش مقاومت فشاری ستون از نوارهای فلزی استفاده شده است
.
همچنین در شکل مشاهده می گردد که برای انتقال نیروی مهاربند فوقانی به مهاربند تحتانی از نوارهای فلزی استفاده شده است
.
برای آنکه نیروی برشی بتواند بین عضو بتنی و ورق فلزی منتقل گردد باید اتصال مناسب بین آن دو بر قرار گردد. روش مرسوم برای ایجاد این اتصال آنست که قبل از نصب ورق ها سوراخ هایی در عضو بتنی و ورق های فلزی ایجاد شده، سپس ورق ها بر روی عضو قرار گرفته و بولت ها داخل سوراخ نصب می گردند، سپس فضای باقی مانده داخل سوراخ توسط اپوکسی پر می گردد
.
مزایای این روش به طورخلاصه بدین شرح است
:
-امکان اصلاح اغلب مشکلات سازه ای در قابهای بتنی
-عدم نیاز به قالب بندی
-سرعت اجرای بیشتر نسبت به ژاکت بتنی
-گزینه مناسب برای محصور کردن بتن ستونها
-عدم وجود مشکلات معماری
این روش معایبی نیز به همراه دارد که در ذیل به آنها اشاره شده است
:
-نیاز به پوشش های ضد حریق در سازه های مهم و افزایش هزینه
-زمان زیاد اجرا و عملیات متعدد کاشت آرماتور و جوشکاری در صورت نیاز به افزایش مقاومت خمشی و برشی
-هزینه زیاد
-نیاز به حجم زیاد گروت و عملیات تزریق
-صعوبت بالا و یا عدم امکان اصلاح اتصالات در قابها
ساختمانهای بتنی یکی از رایجترین نوع سازهها میباشند که در صورت عدم طراحی مناسب توسط آییننامههای معتبر تحت زلزلههای محتمل شدیدا آسیبپذیر بوده و تلفات جانی و مالی زیادی را ایجاد مینمایند آسیبپذیری لرزهای ساختمانهای بتنی ممکن است به علت عدم شکلپذیری و یا عدم مقاومت کافی تیر و ستون باشد. برای مقاومسازی لرزهای این ساختمانها روشهای متعددی وجود دارد که از بین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- مقاوم سازی با دیوار برشی
2- مقاوم سازی با پوشش بتنی
3- مقاوم سازی با ژاکت فلزی
4- مقاوم سازی با الیاف پلیمری
بازسازي و مقاوم سازي ستونهاي بتن آرمه به دلایلی مانند تغییر کاربري و یا نیاز به بهبود مقاومت و شکل پذیري سازه در برابر زلزله ضروري است. اثرات غیر خطی در بتن مسلح در هنگام وقوع زلزله از یک سري مکانیزم هایی شامل شکست بتنی و ترك خوردن آن،کمانش آرماتورها و…نتیجه میشود.براي افزایش مقاومت خمشی و انعطاف پذیري و مقاومت برشی ستونها میتوان از روش ژاکت بتنی استفاده کرد .
مقاوم سازی به روش ژاکت بتنی
:
در این روش با افزایش مقطع تیر و ستون از پوشش بتن مسلح اعضا تقویت میگردند. شکل زیر نمونه ای از اجرای این روش را به همراه جزییات معمول اجرایی آن نشان می دهد. کاربرد این روش در موارد زیر است
:
-محصورکردن بتن
-افزایش مقاومت برشی
-افزایش مقاومت خمشی
-افزایش سختی جانبی
-اصلاح اتصالات در قابها
مزایای این روش به طورخلاصه بدین شرح است
:
-امکان اصلاح همزمان کلیه مشکلات سختی و مقاومتی در قابهای بتنی
-اصلاح اتصالات در قابها
-امکان اصلاح باربری ثقلی ستونها
-سهولت ایجاد پیوستگی بین اعضا
-عدم نیاز به پوشش ضد حریق
-دخالت ناچیز در معماری
این روش معایبی نیز به همراه دارد که در ذیل به آنها اشاره شده است
:
-افزایش وزن قابل توجه در سازه
-افزایش ابعاد تیر و ستونها و کاهش فضای مفید
-زمان زیاد برای اجرای طرح
-هزینه نسبتا زیاد
-نیاز به قالب بندی و عملیات اجرایی متعدد
منبع: سایت سبز سازه
در ادامه، مقصود از ژاکت بتنی ، استفاده از یک لایه اضافی بتن مسلح با میلگردهاي طولی و خاموت هاي بسته که بصورت ژاکت دور ستون قرار می گیرد ، می باشد . ژاکت بتنی بسته به شرایط می تواند دور تا دور ستون یا در یک وجه یا چند وجه ستون اجرا شود
.
می توان با استفاده از وصله آرماتورهاي ژاکت به آرماتورهاي فونداسیون ، با طول مهاري کافی ، به افزایش مقاومت خمشی ستون کمک کرد
.
موارد کاربرد
محصورکردنبتن
افزایشمقاومتبرشی
افزایشمقاومتخمشی
افزایشسختیجانبی
اصلاح اتصالات در قابها
حداقل مشخصات براي ژاکتهاي بتنی
1- مقاومت مصالح جدید باید برابر و یا بیشتر از مقاومت مصالح موجود باشد. (۲ حداقل ضخامت ژاکت بتنی ۱۰ سانتی متر می باشد
.
2- براي ستون هایی که به آرماتور طولی اضافی احتیاج ندارند ، استفاده از ۴ آرماتور طولی به قطر ۱۲ میلی متر و خاموت هایی به قطر ۸ میلی متر ضروریست
.
3- فاصله محور به محور خاموت ها نباید از ۲۰ سانتی متر تجاوز نماید
.
روشهاي اجراي ژاکت بتنی
1- سطح خارجی بتنی ستون ناسالم بایستی کاملا تراشیده شود و تمیز شود و تمام بتنهاي سست و لق از ستون اصلی جدا گردد
.
2- میلگردهاي طولی در فونداسیون وسقف باید مهار شده و به صورت پیوسته از داخل سقف ها عبور داده شود
.
3- قراردادن خاموت هاي اضافی و ایجاد خراش روي ستون اصلی و استفاده از وسیله هاي اتصال بین سطح بتنی ستون و ژاکت
.
روش هاي اتصال
الف) جوش آرماتورهاي وصله شده به یکدیگر
ب) سوراخ کردن ستون اصلی در این روش براي مهار بیشتر آرماتورهاي طولی با استفاده از دریل در محل نقطه چین سوراخ ایجاد کرده با استفاده از خاموت آرماتورهاي طولی ژاکت را به هم متصل میکنند
.
ج) جوش دو انتهاي تنگهاي ژاکت
د) اضافه کردن بتن جدید
جهت کاهش ضخامت بتن ژاکت مواد زیر به کار می روند :
1- بتن پر مقاومت
(HSC)
2- بتن با عملکرد بالا
(HPC)
* یکی از روشهاي اضافه کردن بتن استفاده از شاتکریت است که به یکپارچه شدن بین ستون اصلی و ژاکت کمک می کند و تاثیر زیادي دارد
.
لازم به ذکر است می توان با انجام یکسري اقداماتی که در زیر خلاصه شده است،کارایی این روش را
بهبود بخشید
:
الف) استفاده از میلگرد اتصال خمیده جهت اتصال آرماتورهاي ژاکت به آرماتورهاي طولی ستون اصلی
.
ب) قرار دادن میلگرد اتصال در سطح بین ستون و ژاکت
.
ج) جوش انتهاي خاموتهاي ژاکت به یکدیگر تا عدم عملکرد لرزهاي اجتنابناپذیر سازهها را جبرانکند
.
د) بررسی وضعیت عملکرد مصالح ژاکت و ریختن شاتکریت بتن و یا بتن درجا در شرایط کاري مانند شرایط بد آب و هوایی و وضعیت محیطی نامطلوب مثل: زیر پلها.